Đặc sắc lễ hội Xuân Phả

Ngày 19/3/2024 (tức mùng 10 tháng 2 năm Giáp Thìn), lễ hội truyền thống làng Xuân Phả năm 2024 đã được tổ chức tại xã Xuân Trường, huyện Thọ Xuân.

Tham dự lễ hội có các đồng chí Ủy viên BTV Huyện ủy; Lê Văn Tiến, Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy; Lê Thị Hạnh, Phó Chủ tịch HĐND huyện; Nguyễn Xuân Hải, Phó Chủ tịch UBND huyện. Đại diện lãnh đạo các ban, phòng, ngành đoàn thể huyện và đông đảo cán bộ, Nhân dân và du khách thập phương.

Lễ hội làng Xuân Phả đã có từ lâu đời. Đây được xem là sinh hoạt văn hóa truyền thống thường niên của dân làng, gồm các trò diễn và trò chơi dân gian độc đáo như: lễ tiên hiền, rước văn, rước sắc, rước thánh thẻ, lễ tế Thành Hoàng, kéo hội, kéo co... 

Theo truyền thống, lễ hội Xuân Phả được bắt đầu từ 9/2 âm lịch. Với các hoạt động chính như: rước thánh thẻ, rước văn, rước sắc và tổ chức lễ cáo tại nghè thờ thành hoàng làng vào buổi chiều.

Tiếp đó, từ sáng sớm 10/2 âm lịch- ngày chính thức của lễ hội, từ mọi nẻo đường, du khách gần xa và nhân dân ở 6 làng văn hóa trong xã, nhà nhà, người người, già trẻ, gái trai, tất cả đều tạm gác lại công việc hàng ngày, mặc những bộ quần áo đẹp nhất, cùng nô nức đổ về sân nghè để tham gia lễ hội. Trong tiếng trống, tiếng nhạc rộn rã, các làng đi thành từng đoàn lộng lẫy cờ- lọng, rước kiệu, rước cỗ về sân tế. Làng nào cũng cố gắng chuẩn bị kiệu, cỗ và đội hình rước đẹp nhất.

Lễ hội làng Xuân Phả nhằm tưởng nhớ công ơn của vị Thành hoàng làng Đại Hải Long Vương Hoàng Lang tướng quân người có công giúp vua Đinh Tiên Hoàng dẹp loạn 12 xứ quân. Đây được xem là sinh hoạt văn hóa truyền thống thường niên của dân làng, lễ hội diễn ra với các hoạt động chính: lễ rước văn, rước sắc, rước kiệu, rước cỗ, tế lễ truyền thống, thi kéo hội và 5 điệu múa trò Xuân Phả, thi kéo co giữa các làng văn hoá.

Đặc trưng của lễ hội là thi múa trò Xuân Phả của 6 làng với 5 điệu múa dân gian đặc sắc với tên gọi Ngũ quốc lân bang đồ tiến cốnggồm các trò Chiêm Thành, Ai Lao, Ngô Quốc, Hoa Lang và Lục Hồn Nhung (còn gọi là Tú Huần) mô phỏng các bộ tộc và các nước lân bang đem đồ tiến cống vua Đinh. Đạo cụ diễn trò hầu như được chế bằng những nguyên liệu sẵn có như tre, trúc, gỗ vông, rễ cây si…Các nhân vật tham gia trò diễn ăn mặc sặc sỡ, với màu chủ đạo là màu đỏ, màu xanh và màu vàng. Các loại đạo cụ diễn trò hấp dẫn với những lốt voi, lốt hổ, lốt ngựa, lốt kỳ lân, mặt nạ, mũ da bò, mũ nan, siêu đao, mái chèo thuyền, cờ chạy giải... Nhạc cụ dùng trong các trò múa Xuân Phả là những chiếc trống, thanh la, mõ hoặc xênh tre tạo thành những âm thanh hết sức vui nhộn. Đơn giản là vậy nhưng chỉ có người Xuân Phả nhập cuộc thì mới ra trò, ra chất Xuân Phả, bởi đó chính là một nét văn hóa trong đời sống tinh thần của họ.

Tháng 9/2016, trò Xuân Phả được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Di sản này không chỉ là báu vật văn hóa xứ Thanh, mà đã trở thành viên ngọc quý trong kho tàng di sản văn hóa dân tộc. Lễ hội truyền thống làng Xuân Phả là niềm tự hào của nhân dân xã Xuân Trường nói riêng và của xứ Thanh nói chung, thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, lòng tự hào tự tôn, tinh thần đoàn kết và bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ hội và trò diễn Xuân Phả đã ăn sâu vào đời sống tinh thần, là một nghi lễ thiêng liêng của người dân làng Xuân Phả, có ảnh hưởng sâu rộng tới các vùng lân cận. Nó xuất phát từ mục đích tôn thờ tổ tiên, nhớ ơn người có công với nước, đồng thời ca ngợi truyền thống kiên cường, bất khuất của ông cha ta trong lịch sử, thể hiện lòng tự tôn, tự hào dân tộc.

Bên cạnh đó, trò diễn Xuân Phả đã được nâng lên thành nghệ thuật rất độc đáo bởi sự hài hước, vui nhộn đi cùng nguyên tắc nghiêm ngặt, khuôn phép trong từng trò diễn, trong các điệu múa, trang phục. Đây là dịp sinh hoạt văn hoá tâm linh và thực sự là ngày hội lớn của Nhân dân Xuân Trường cũng như đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh.

 

 Đỗ Duy Nhã, Trung tâm VHTT, TT và DL huyện Thọ Xuân